In 1746 verhuisde susuhunan Pakubuwono II (1726-1749) van Kartasura naar zijn nieuwe kraton (paleis) in Surakarta. Tegen over de kraton werd op aandringen van gouverneur-generaal Gustav Willem baron van Imhoff (1743-1750) het kleine fort Grootmoedigheid gebouwd.
De plannen om een groter fort te bouwen dateren vermoedelijk van kort na het verdrag van Giyanti, dat in 1755 werd gesloten. In 1775 werd vermeld dat de buitenmuren van het fort gereed waren en de kanonnen beschikbaar werden gesteld door susuhunan Pakubuwono III (1749-1788). Het nieuwe fort Vastenburg was in 1779 voltooid en werd het jaar daarop in gebruik genomen. Het is vierkant met vier bastions en een gracht.
Het Nederlands-Indische Leger werd na de Java-oorlog (1825-1830) gereorganiseerd. In verband hiermee werd fort Vastenburg in 1832 verbeterd, zoals is vermeld op een gevelsteen boven de noordelijke ingang. In 1987 vertrok het leger uit het fort naar een nieuw onderkomen. Een projectontwikkelaar kocht het fort om er een hotel te bouwen. In 2007 werden de gebouwen afgebroken en bleven alleen de buitenmuren met de poorten staan. Hevige protesten vanuit de bevolking zorgden ervoor dat de verdere afbraak werd stilgelegd. De toekomst van fort Vastenburg is nog steeds onzeker.
