Duurstede, fort

Langs de zuidkust van het eiland Saparua, dat vanwege de kruidnagelhandel erg belangrijk was voor de VOC, staat op een klif uitkijkend over de baai en het dorp Sirisori het monumentale fort Duurstede. Dit fort was de opvolger van Fort Hollandia dat in 1671 op een minder strategisch punt was gebouwd. De bouw van fort Duurstede begon in 1690 en werd in 1691 afgerond onder gouverneur Nicholas Schagen (1691-1696), die het als een van de beste bouwwerken die onder zijn bewind tot stand was gekomen beschouwde. De overplaatsing van de troepen van fort Hollandia naar Duurstede vond plaats in 1692. Onder het bevel van een korporaal waren hier toen tien soldaten gelegerd. Toen ook een aantal andere verdedigingswerken werd verlaten nam het belang van fort Duurstede als een centrum van het VOC-bewind toe en werden er meer soldaten gestationeerd.
De meest belangrijke historische gebeurtenis voltrok zich hier echter pas na de tijd van de VOC. In mei 1817 werd het fort aangevallen door rebellen onder leiding van Thomas Matulesia (Pattimura Muda), een Ambonese christen die in het Brits leger had gediend. Alle inwoners van het fort, behalve de jonge zoon van Resident Jan Rudolf van den Berg werden bij deze aanval gedood. Uiteindelijk werd de opstand gebroken en werd Thomas Matulesia met een aantal rebellen gevangen genomen. December dat jaar werd hij in Fort Victoria opgehangen. Na de Indonesische onafhankelijkheid werd Thomas Matulesia tot nationale held uitgeroepen. Door deze gebeurtenissen speelt fort Duurstede een bijzondere rol in de Indonesische geschiedenis
Fort Duurstede staat op een klif in zee, waar vanuit de baai kan worden overzien. Het verdedigingswerk heeft een ruitvormige plattegrond met aan de noord en zuid punten een cirkelvormig bastion voorzien van embrasures. Deze ongewone plattegond komt door de vorm van de rots waarop het fort is gebouwd. Oude kanonnen staan hier opgesteld. Aan de noordzijde van het fort biedt een stenen trap toegang tot de poort. In het fronton van de poort staan het VOC monogram en een gedenksteen over de bouw van het fort gebeiteld. De 3.4 meter hoge muren zijn van koraalsteen gemaakt. Aan de zuidkant loopt de muur direct langs de zee. Voorheen stonden er verschillende gebouwen binnen de muren, zoals het commandantshuis, een dokterswoning, onderkomens voor soldaten en opslagplaatsen voor water, kruidnagels en munitie. Tegenwoordig zijn alleen de fundamenten hiervan nog zichtbaar. De bouwwerken waarvan nog ruïnes te zien zijn stammen uit de jaren zeventig van de vorige eeuw. In 1995 is het fort grondig gerestaureerd, sindsdien wordt het door veel toeristen bezocht.