Plan van het fort Zeelandia

Titel Leupe: Plan van de teegenswoordigen staat der fortress Zeelandia met de daerby ontworpene noodige verandering enz. In de decennia vanaf 1710 werden vele verschillende suggesties gedaan voor de verbetering van het ontwerp van fort Zeelandia. Alle aanbevelingen voor een veel groter fort of een echte citadel bij Paramaribo ten spijt, bleef de opzet van Fort Zeelandia echter tot omstreeks 1780 in hoofdzaak ongewijzigd. Pas in 1781 volgde de aanleg van een nieuwe batterij van elf stukken aan de zuidoostelijke flank van het buitenfort, die een betere bescherming moest bieden tegen een aanval van vijandelijke schepen op de rivier. Later dat jaar kreeg ingenieur Johann Friedrich Ferdinand Wollant de opdracht een ontwerp te maken voor een algemeen defensieplan (zie VEL2007A), voorzien van met een reeks van voorstellen voor voorlopige verbetering van alle bestaande verdedigingswerken. De annotatie bij deze deelplannen is steeds ten dele of geheel in geheimschrift.

In juli 1782 maakte Wollant dit vervolgontwerp voor Fort Zeelandia, ditmaal zonder geheimschrift maar wel weer met de bestaande en de geprojecteerde situatie op één blad. De elementen zijn in hoofdlijnen dezelfde als in het voorgaande plan, maar in plaats van de landsmagazijnen te verplaatsen wilde hij deze nu binnen de omwalling trekken door het buitenfort noordwaarts uit te breiden. Tevens diende aan die kant een voorwerkje te komen dat de voorgestelde nieuwe weg naar de redoute Purmerend kon beschermen. Het oude binnenfort, waarvan eerder in 1781-1782 al de twee bastions aan de landzijde waren gesloopt, zou geheel binnen de nieuwe ‘enveloppe’ komen te liggen en daartoe ook ontdaan moeten worden van de drie resterende bastions. Geen van beide plannen van Wollant is uitgevoerd en hoewel na 1782 nog wel enkele veranderingen aan de bebouwing binnen het fort zijn doorgevoerd, bevond Zeelandia zich bij de geweldloze overgave aan de Britten in 1799 in defensief opzicht nog altijd in de toestand zoals weergegeven in Van der Meij’s kaart op VEL2076.

Het noorden is rechtsonder.

Schaalstok van 70 Roeden a 12 V:t Rhynl. = [ca. 1 : 2.050] / [inzetkaart] 60 Roeden a 12 V:te Rhl. = [ca. 1 : 2.050] / [profiel] 5 Roeden à 12 V:t = [ca. 1 : 310].